Η οστεοπόρωση είναι η πάθηση που χαρακτηρίζεται από προοδευτική εξασθένηση των οστών λόγω μείωσης της οστικής πυκνότητας και αυξημένο κίνδυνο κατάγματς. Το οστό φυσιολογικά αποτελείται από ένα πλέγμα κολλαγόνου και αλάτων ασβεστίου. Στα άτομα με οστεοπόρωση παρατηρείται απώλεια των δυο αυτών στοιχείων με αποτέλεσμα το οστό να χάνει σταδιακά την αντοχή του. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα αποτελούν την δεύτερη αιτία σωματικής ανικανότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπολογίζεται πως μία στις τρεις γυναίκες άνω των πενήντα ετών και ένας στους πέντε άνδρες, θα πάθουν κάποια στιγμή οστεοπορωτικό κάταγμα.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση είναι μία πάθηση που εξελίσσεται σταδιακά με αποτέλσμα να μην εκδηλώνονται συμπτώματα, μέχρι τη στιγμή που ο ασθενής θα πάθει το πρώτο κάταγμα. Τα κατάγματα εμφανίζονται κυρίως στην σπονδυλική στήλη, τα ισχία και τους καρπούς. Από αυτά, τα κατάγματα στην σπονδυλική στήλη έχουν την σημαντικότερη θνησιμότητα και προκαλούν έντονο πόνο και παραμορφώσεις. Η σοβαρότερη επιπολοκή της νόσου είναι τα κατάγματα στο ισχίο.
Ποιους αφορά η οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση συνήθως εμφανίζεται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να εμφανιστεί και σε γυναίκες μικρότερη ηλικίας. Κίνδυνο οστεοπόρωσης έχουν και τα παιδιά που λαμβάνουν φαρμακευτικά σχήματα που μπορεί να επηρεάσουν την οστική πυκνότητα. Αυτό που έχει παρατηρηθεί επίσης είναι πως έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανδρών που μπορεί να εκδηλώσουν οστεοπόρωση.
Γιατί η οστεοπόρωση εκδηλώνεται πιο συχνά στις γυναίκες;
Μια από τις ορμόνες που χαρακτηρίζουν το γυναικείο φύλο είναι τα οιστρογόνα, τα οποία είναι πολύ σημαντικά για την διατήρηση της οστικής πυκνότητας. Μετά την εμμηνόπαυση παρατηρείται σταδιακή πτώση των επιπέδων τους, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να χάνουν ένα ποσοστό της οστικής μάζας κάθε χρόνο. Η απώλεια αυτή είναι ο κυριότερος λόγος εμφάνισης της οστεοπόρωσης στις γυναίκες.
Ποιοι παράγοντες θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν την οστεοπόρωση;
Οι παράγοντες κινδύνου χωρίζονται σε δύο ομάδες, σε τροποποιήσιμους (σε αυτους που θα μπορούσαν να αλλάξουν) και σε μη τροποποιήσιμους. Στην πρώτη ομάδα ανήκουν το κάπνισμα, η περιορισμένη πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το χαμηλό σωματικό βάρος, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η πρόωρη εμμηνόπαυση, οι συχνές πτώσεις. Στην δεύτερη ομάδα ανήκουν παράγοντες όπως η ηλικία, η εθνικότητα, το φύλο, το ιστορικό, φαρμακευτικά σκευάσματα και ορισμένες παθήσεις.
Πώς μπορεί η διαγνωστεί η οστεοπόρωση;
Ο γιατρός θα ζητήσει να γίνει μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Ο πιο αξιόπιστος τρόπος είναι με το μηχάνημα DEXA (dual energy x-ray absorsiometry). Πρόκειται για μια ανώδυνη εξέταση με ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα, την ελάχιστη απορρόφηση ακτινοβολίας από τον ασθενή. Η μέτρηση γίνεται σε ένα σημείο της σπονδυλικής στήλης ή του ισχίου. Τα αποτελέσματα δείχνουν στον γιατρό πόσες μονάδες κάτω από το φυσιολογικό όριο είναι ο εξεταζόμενος. Συγκεκριμένα σε τιμές έως -1,0 δεν υπάρχει πρόβλημα, από -1,0 έως -2,5 ο ασθενής έχει οστεοπενία, ενώ κάτω από το -2,5 έχει οστεοπόρωση. Για τιμές χαμηλότερεα από το -3,5 μιλάμε για βαριά μορφή οστεοπόρωσης. Η εξέταση αυτή εκτός από την διάγνωση της οστεοπόρωσης, συμβάλλει και στην παρακολούθηση της πορείας του ασθενούς καθώς και στην ανταπόκριση στην θεραπεία.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η οστεοπόρωση;
Στις μέρες μας υπάρχουν αρκετές φαρμακευτικές αγωγές οι οποίες μπορούν να αντιμετωπίσουν την οστεοπόρωση. Υπάρχουν δύο κατηγορίες φαρμάκων. Η μία κατηγορία μειώνει την οστική απώλεια και η δεύτερη συμβάλλει στην αύξηση της οστικής παραγωγής. Κάποια φάρμακα λαμβάνονται από το στόμα καθημερινά ή μια φορά την εβδομάδα, άλλα με ενδοφλέβια ένεση μια φορά τον μήνα, κάθε εξάμηνο ή κάθε χρόνο. Ο γιατρός αφού συνεκτιμήσει το ιστορικό, την ηλικία, το φύλο και την μορφή της νόσου (ήπια ή σοβαρή) θα συστήσει την κατάλληλη για τον ασθενή θεραπεία, το πότε θα την ξεκινήσει καθώς και πόσο διάστημα θα διαρκέσει. Επίσης συστήνεται και λήψη συπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D.
Θα μπορούσε να προληφθεί η οστεοπόρωση;
Υπάρχουν αιτίες που προκαλούν οστεοπόρωση όπως η κληρονομικότητα, οι οποίες δεν μπορούν να προληφθούν. Όμως έχοντας σωστή ενημέρωση για την πάθηση μπορούμε να κινηθούμε με τέτοιο τρόπο για να αποτρέψουμε την εκδήλωσή της. Σαν κύριο στόχο πρέπει να έχουμε την απόκτηση της μεγαλύτερης δυνατής οστικής πυκνότητας μέχρι την ηλικία των είκοσι που ολοκληρώνεται η σκελετική ανάπτυξη. Από και έπειτα είναι καλό:
- να προσέχουμε την διατροφή μας, η οποία πρέπει να περιέχει γαλακτομικά (κύρια πηγή ασβεστίου)
- να αυξήσουμε την σωματική άσκηση, η οποία διατηρεί τον σκελετό υγιή, ενδυναμώνει το μυϊκό σύστημα και μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων και καταγμάτων
- να διακόψουμε το κάπνισμα, διότι μειώνει την οσρική παραγωγή
- να κατανάλωνουμε αλκοόλ με μέτρο
Οστεοπόρωση: Και αν συμβεί ένα κάταγμα;
Ανάλογα με το σημείο στο οποίο εντοπίζεται το κάταγμα, επιλέγεται και η θεραπεία. Όταν το κάταγμα γίνεται στο ισχίο, το αντιμετωπίζουμε χειρουργικά. Στην περίπτωση του κατάγματος στην σπονδυλική στήλη, συστήνεται περιορισμός κινήσεων και παραμονή στο κρεβάτι. Ανάλογα μπορεί να χρειαστεί να φορεθούν κηδεμόνες που θα παρέχουν στήριξη στην σπονδυλική στήλη. Και αυτά τα κατάγματα μπορούν να αντιμετωπιστούν πλέον, χειρουργικά, με στόχο την ανακούφιση από τον πόνο και τον περιορισμό επακόλουθων όπως το καμπούρισμα της πλάτης.